Paus over klimaatverandering: Laudate Deum

Bisdom

Paus Franciscus wil daadkracht tegen klimaatverandering
Een flinke schep erbovenop. Dat doet paus Franciscus met zijn nieuwste brief over het klimaat: Laudate Deum. Volgens hem is er veel te weinig gebeurd sinds het verschijnen van zijn eerdere klimaatoproep Laudato Si’ in 2015. Hij roept op tot concreet handelen, zowel bij de leiders van de wereld als bij alle mensen van goede wil.

Deze brief is uitgekomen uit op 4 oktober 2023, het feest van de heilige Franciscus van Assisi. De paus heeft als eerste in de geschiedenis de naam Franciscus gekozen toen hij tien jaar geleden tot het ambt van ‘bisschop van Rome ’werd geroepen. Hij wilde daarmee zijn verbondenheid met de armen en met de schepping tot uitdrukking brengen. Het zijn precies de thema’s die zijn klimaatbrieven anders maken dan die van wereldlijke leiders of van milieubewegingen.

Ook op 4 oktober jl. is in Rome de synode begonnen, de wereldwijde bijeenkomst van bisschoppen en anderen, mannen en vrouwen, over een kerk die wil luisteren naar wat de Heilige Geest in de wereld te zeggen heeft. Daarbij gaat het er niet om ‘meningen’ te ventileren of louter belangen te behartigen. Het draait om luisteren naar elkaar en samen zoeken naar de weg naar de toekomst.

In zijn meest recente brief neemt de paus geen blad voor de mond. Tegelijk geeft hij blijk van voortschrijdend inzicht. Aanvankelijk was hem bij  de verkondiging van het Evangelie niet meteen duidelijk hoe belangrijk de ecologie is. Maar heeft hij geluisterd naar anderen en vertolkt nu hun stem. Zo ziet hij de rol van de kerk en van iedere gelovige: verschil maken in de samenleving door ‘omvorming van het hart’. Het bijstellen van je eigen levensstijl kan een cultuurverandering in gang zetten.

Paus Franciscus herhaalt in dit schrijven zorgen waarover hij al eerder schreef in Laudato Si (2015) en Fratelli Tutti (2020). Daarbij gaat hij expliciet in tegen de belangen en beweringen van mensen, landen en internationale instellingen die niet in actie komen. Hij komt op voor degenen die niet mee vergaderen en die geen middelen hebben om zich te beschermen tegen de effecten van opwarming van de aarde. Het zijn vaak de mensen die nu al extra hard worden getroffen.

Klimaatscepsis
Paus Franciscus keert zich tegen tendensen om de urgentie van het klimaatprobleem te relativeren of belachelijk te maken, ook binnen de kerk. Hij vindt dit onacceptabel tegenover de armen die er nu al onder te lijden hebben: in landen dichterbij de tropen wordt het leefgebied en inkomstenwinning onmogelijk en leidt klimaatverandering tot gedwongen migratie. Ook tegenover toekomstige generaties en de aarde zelf is klimaatscepsis onrechtvaardig. Maar bovenal is voor de paus de mens geen ‘eigenaar’ van alle natuurlijke hulpbronnen maar ‘tuinman’ van Gods schepping.

Technische innovaties als “oplossing”
Volgens paus Franciscus is er geen ontkennen meer aan. De mens heeft de huidige klimaatcrisis veroorzaakt en verergerd. De paus is vooral kritisch op het geloof in losse technologische innovaties, als oplossing voor de klimaatcrisis. Techniek is op zichzelf niet goed of slecht. Het gaat erom hoe de mens ermee omgaat. Wanneer vertrouwen in de technische oplossingen van morgen ertoe leidt, dat we vandaag ons gedrag niet hoeven aanpassen, gaat er iets mis.

Economische argumenten
Zeer kritisch is de paus op economische redeneringen. Bijvoorbeeld dat banen verloren zouden gaan als er milieumaatregelen worden genomen. Op de lange termijn zijn de gevolgen van het níet nemen van maatregelen altijd erger voor de aarde en het welzijn van mensen. Wie er alleen naar streeft om met zo laag mogelijke kosten zoveel mogelijk winst te behalen, schaadt de belangen van de aarde, de armen en de toekomstige generaties.

Een gezamenlijke aanpak – nu het nog kan
Paus Franciscus doet een hartstochtelijke oproep aan de wereldgemeenschap: maak gezamenlijk vaart en pak de klimaatcrisis versneld aan. Laudate Deum steekt hoog in en richt zich op de aanstaande VN-klimaattop in Dubai. Volgens de paus moet die conferentie een keerpunt worden. Met afspraken die écht werken en écht worden nagekomen. En met sancties bij overtredingen. In tijden dat landen vaker kiezen voor hun eigen belang, breekt de paus ook een lans om samen op te treden. Alleen via internationale samenwerking valt een verergering van de klimaatcrisis te voorkomen.

Cultuurverandering
De Paus spreekt expliciet als wereldleider tot politici en machthebbers. Hij erkent dat alléén gedragsverandering van individuele mensen te weinig verschil maakt. Maar hij wil zeker niet dat die mensen passief en machteloos afwachten tot de politici het voor hen oplossen, Integendeel, er is een cultuurverandering nodig en die komt wel degelijk bij onszelf vandaan. Als ieder mens, gezin of samenlevingsverband zijn steentje bijdraagt, dan maakt dat opgeteld veel verschil.

Geloof
Is een paus wel geloofwaardig als hij zich hiermee bezighoudt en de klimaatrapporten van de VN citeert? Moet de kerk zich niet liever beperken tot teksten uit en over het Evangelie? Het laatste deel van de brief gaat hier over. “Ik kan het niet nalaten om katholieken te herinneren aan de redenen voor dit alles die voortkomen uit ons geloof”. Maar ook hier verbreedt de paus zijn boodschap naar anderen. De geadresseerden van deze brief zijn alle mensen van goede wil, gelovig of niet. Ieder wordt aangespoord om in het eigen leven oprecht te zoeken naar wat hem motiveert bij keuzes voor een rechtvaardige wereld.

meer lezen:

Laudato Si (Nl vertaling) klik hier

Aan u alle lof: samenvatting Laudato Si in gewoon NL met gespreksvragen

The Letter: youtube film waarin Paus Franciscus luistert naar zorgen om klimaat van vluchteling, wetenschapper, jongeren, Amazone en zijn boodschap met zorgen om de aarde aan álle bewoners van de planeet richt.

The letter

In deze YouTube film luistert Paus Franciscus naar mensen die zich inzetten voor de toekomst van de aarde.

Hun stemmen worden te weinig gehoord: jongeren, inheemse volkeren, de wetenschap, mensen in armoede.

Klimaatverandering heeft veel impact op hun eigen omgeving.
Paus Franciscus nodigt hen uit om de encycliek Laudato Si’ met hem te bespreken.

De hoofdrolspelers zijn een inheemse leider uit het Amazonegebied,
een Senegalese klimaatvluchteling, een jeugdactiviste uit India en twee wetenschappers die het koraal in Hawaï onderzoeken. Hun dialoog met de paus gaat over alle grenzen van religie heen en biedt hoop voor de toekomst.

Het is ook een ontroerend kijkje in de luisterbereidheid van paus Franciscus en we spreken met elkaar over wat het met óns doet.

De youtube film is in het Engels maar wordt vertoond met NL ondertiteling

Begeleiding: diaken André van Boven
Datum: woensdag 15 november 2023
Tijdstip: 19.30 uur
Plaats: Ludgeruskerk, Dronten
Kosten € 2.50 (incl. koffie/thee)
Opgave: secretariaat.ludgerus@parochienorbertus.nl of tel. 0321-312456

de trailer
de film

lees Laudato Si in gewone taal   
https://laudato-si.nl/nieuws/klimaatbrief-paus-nu-in-begrijpelijke-taal/

Eten met de Paus

  1. Cursus 6: Ontmoetingen rond Paus Franciscus

“Soms denk ik dat we een bordje op de deur van de parochies moeten hangen met ‘Gratis toegang’. Parochies moeten hechte gemeenschappen zijn,
zonder bureaucratie, waarin de mensen centraal staan en waar de gave van de sacramenten te vinden is.

Zullen we in Lelystad een begin maken met die verbondenheid? Vijf avonden waarin we elkaar ontmoeten rond teksten en filmfragmenten van Paus Franciscus. Waarin we naar elkaar luisteren, met elkaar eten, samen bidden en delen wat het bij ons losmaakt.
Begeleiding: diakens André van Boven & Michael Buijkx

Data: Donderdag 5 en 12 okt, 9 en 23 nov en 7/14 dec
Tijdstip: 18:00 uur maaltijd, 19:15 uur inleiding, 21:30 uur einde
Plaats: Petruskerk te Lelystad
Opgave uiterlijk op 2 oktober 2023 a.vanboven@pastoraalteam.com

Elburg – vluchtelingen – column Th.vd Sman

klik op de afbeelding voor meer info

Even alleen willen zijn

Heeft u dat ook wel eens, dat je terug zou willen gaan naar een plaats die diepe indruk op je maakte, met dat vreemde verlangen er even helemaal alleen te willen zijn, om al die gevoelens en beelden vast te willen leggen op de harde schijf van je denken, als herinneringen en mijmeringen voor later misschien. Meer dan eens hoor ik over dit verlangen vertrouwelijk uit de monden van pelgrims, na afloop van hun bezoek aan het heilig land, even alleen te willen zijn in een boot op de golven van het meer van Galilea, te willen luisteren naar de stilte in de Bovenzaal of alleen te verwijlen bij het Heilig Graf. Het overkwam mij na een bezoek aan de tentoonstelling ‘Zandverhalen’, vandaag de dag is dit als een culturele parel in Elburg, waar in een oude afgedankte bedrijfshal honderden zandsculpturen over Bijbelverhalen zijn gemaakt. Maar hoe boeiend ook, ik was het meest geraakt door een oude Botter, waarin levensgrote zandbeelden zijn gemaakt van een groep bootvluchtelingen. En als je de ogen op een kiertje doet, dan zie je ze voor je zitten, met de angst in de ogen en de vraag: “Wat staat ons te wachten aan de overzijde, indien we de overtocht in de overvolle boot halen?” De maker van de afbeeldingen heeft mensen geplaats van verschillende leeftijden, rassen en culturen. Sommigen hebben een oranje zwemvest om, anderen zonder zo’n vest schuilen dicht tegen iemand aan, die zich wel een duur zwemvest kon permitteren.

Gestalten in zandkorrels. In Bijbelteksten worden de ontelbare gedachten van God nogal eens vergeleken met zandkorrels. Psalm 139 spreekt ons daarover, ‘Te groots voor mij, uw gedachten te machtig, te machtig daarvan de som, zomin als het woestijnzand te tellen’. Het beeld dat God je kent, waar je je herkomst vindt, waar je ook naartoe zult gaan. God is erbij en was er altijd bij en jouw leven ontgaat Hem niet. Het zand wordt in de Bijbel wel eens vergeleken met iets, dat ontelbaar is. Zoals God tegen Abram sprak: ‘Ik zal uw nakomelingen maken als het zand op aarde. Alleen iemand die het zand van de aarde kan tellen, zal uw nakomelingen kunnen tellen’.

Hoe velen zijn er niet, die erbarmelijke situaties achter zich laten en de zee riskeren, met het verlangen naar een veilig bestaan voor zichzelf en de naaste? De maker van de zandsculpturen heeft naar mijn gevoel het verlangen gehad, dat het zien ervan bij de kijkers gevoelens van barmhartigheid zou oproepen. Zoals Paus Franciscus bij Lampedusa een krans met geelwitte bloemen op de golven gooide en aan de wereld de vraag stelde, wie geweend heeft over hen, die het strand niet levend hadden gehaald.

Maar voorin de boeg van het schip, zitten een man, een vrouw met een kindje angstig en eenzaam dicht bij elkaar. Ze zijn als beelden van de Heilige familie op de vlucht naar Egypte. Ze houden hun ogen gericht op een oranje pakketje, dat opgevouwen aan de binnenzijde van het schip hangt. Ze hebben het niet omgedaan, het hangt er denk ik juist voor die ander.

Niet ver van de boot ligt een Uiterton, dat is de naam voor het laatste groene baken, dat een boot passeert als het naar open zee gaat, maar ook het eerste baken, dat het passeert als de veilige haven bereikt is. Het is waarheid, dat een schip het veiligst is, wanneer het in de haven ligt, maar daar zijn boten niet voor gebouwd. Iedereen verlangt ernaar, om in een veilige haven voor anker te mogen gaan en om in de onstuimigheid der levenszee, de Uiterton met een hoofdletter in zicht te krijgen.

Theo van der Sman.